عفونت خون یا سپسیس (Sepsis)
عفونت خون یا سپسیس شرایطی است که بدن در حال مبارزه با یک عفونت شدید است که از طریق جریان خون منتشر شده‌است.در عفونت خون، لخته خون باعث کاهش جریان خون می‌گردد و درنتیجه مواد مغذی و اکسیژن، به‌خوبی به اندام‌های حیاتی نمی‌رسند. در برخی موارد شدید یک و یا چند اندام از بین خواهند رفت. در بدترین شرایط عفونت خون موجب افت سریع فشار خون می‌شود که به نام “شوک عفونی”خوانده می‌شود. این شوک می‌تواند منجر به نارسایی ریه‌ها، کلیه‌ها، کبد و درنهایت مرگ شود.
عفونت خون در اثر واکنش سیستم دفاعی بدن در مقابل عوامل عفونی از قبیل باکتری، ویروس و یا قارچ نیز ایجاد می‌شود.
افراد در معرض خطر عفونت خون
- افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیف می‌باشند. ضعیف شدن سیستم ایمنی می‌تواند در اثر بیماری ها (مانند دیابت و ایدز) و یا داروها (مانند شیمی‌درمانی و یا استروئیدها) باشد. استفاده از داروهای قوی در بیماران سرطانی و پیوند عضو موجب ضعیف شدن سیستم ایمنی می‌گردد.
- نوزادان نیز از آنجایی‌که هنوز سیستم ایمنی بدنشان تکامل نیافته‌است، نیز جز افراد در معرض خطر می‌باشند.
- افراد مسن و افرادی که دارای بیماری مانند دیابت می‌باشند.
- افراد بستری در بیمارستان نیز در معرض خطرند، زیرا تزریق وریدی، زخم‌های جراحی و یا زخم‌های بستر موجب عفونت خون می‌گردند.
علل عفونت خون
بسیاری از میکروب‌ها باعث این عفونت می‌گردند. باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌ها می‌توانند موجب عفونت خون گردند. عفونت باکتریایی خون یکی از شایع‌ترین آن‌ها می‌باشد. عفونت ریه (پنومونی)، عفونت مثانه و کلیه (عفونت ادراری)، عفونت پوست (سلولیت)، عفونت شکم (مثل التهاب آپاندیس)، عفونت استخوان و عفونت مغزی (مثل مننژیت) می‌توانند در بدن پخش شوند و عفونت خون را به وجود آورند. عفونت‌های پس‌از عمل جراحی هم می‌توانند موجب عفونت خون گردند.
عوامل خطر عفونت خون
- افراد خیلی جوان و مسن
- افرادی که داروهای سرکوبگر سیستم ایمنی را دریافت می‌کنند از قبیل گیرندگان پیوند عضو
- بیماران تحت درمان با شیمی‌درمانی و پرتودرمانی
- افرادی که طحال خود را با جراحی درآورده‌اند، زیرا طحال با عفونت‌ها می‌جنگد.
- افرادی که داروهای استروئیدی را به مدت طولانی مصرف می‌کنند.
- افرادی که دارای بیماری ایدز،دیابت و یا سیروز کبدی می‌باشد.
- افرادی که دارای سوختگی و یا جراحت شدیدی شده‌اند.
- افرادی که دارای عفونت‌هایی از قبیل ذات‌الریه، مننژیت، سلولیت (عفونت پوست) و عفونت دستگاه ادراری هستند.
علائم عفونت خون
ازآنجا که عفونت خون می‌تواند در هر منطقه‌ای از بدن رخ دهد، دارای علائم مختلفی می‌باشد. تنفس تند و تغییر در وضعیت روانی از قبیل کاهش سطح هوشیاری و گیجی ممکن است از اولین نشانه‌های عفونت خون باشد.
سایر علائم عبارت‌اند از: تب (البته برخی مواقع دمای بدن طبیعی و یا حتی پایین می‌باشد)، لرز، ضربان سریع قلب، افت فشارخون، سردرگمی و سراسیمه بودن، سرگیجه، کاهش ترشح ادرار، تهوع و استفراغ، اسهال، بثورات پوستی، بثورات قرمز رنگ و یا نقاط قرمز رنگ در بدن، درد مفاصل مچ دست، آرنج، پشت، ران، زانو و مچ پا.
راه‌های تشخیص عفونت خون
- آزمایش خون
- آزمایش خلط، ادرار، مایع نخاع و یا محتویات آبسه
- تصویربرداری با اشعه ایکس از قفسه سینه برای بررسی ذات‌الریه
- سی‌تی‌اسکن از شکم
- با انجام سر موقع واکسیناسیون کودکان میزان این عفونت کاهش می‌یابد.
درمان عفونت خون
- معمولاً بیمار در بیمارستان و در بخش مراقبت‌های ویژه بستری می‌شود.
- بیمار نیاز به ماسک اکسیژن دارد.
- آنتی‌بیوتیک وریدی به بیمار تجویز می‌شود
- پزشک ممکن است محلول نمکی (سالین) و داروهایی برای افزایش فشار خون تجویز کند.
- اگر عفونت در شکم وجود داشته باشد، عمل جراحی برای تخلیه عفونت لازم می‌باشد.
- بنا به شدت و اثر عفونت خون، ممکن است دیالیز کلیه لازم باشد.
پیشگیری از عفونت خون
- مهم‌ترین راه پیشگیری، جلوگیری از بروز هر گونه عفونت در بدن می‌باشد. اگر هم عفونت رخ دهد، باید سریعاً آن را درمان کرد تا وارد گردش خون نشود.
- با انجام برنامه‌های واکسیناسیون کودکان (سر موقع)،این عفونت کاهش می‌یابد.
- عفونت‌های مرتبط با بیمارستان که منجر به عفونت خون می‌گردند، با رعایت بهداشت و شستن دست‌ها کاهش می‌یابد.
