آزمایش PCR چیست؟
آزمایش PCR (واکنش زنجیره ای پلیمراز) یک راه سریع و بسیار دقیق برای تشخیص برخی بیماری های عفونی و تغییرات ژنتیکی است. این آزمایش ها با پیدا کردن DNA یا RNA یک عامل بیماری زا (ارگانیسم ایجاد کننده بیماری) یا سلول های غیرطبیعی در یک نمونه، کار می کنند.
- DNA ماده ژنتیکی است که حاوی دستورالعمل ها و اطلاعات برای همه موجودات زنده است.
- RNA نوع دیگری از مواد ژنتیکی است. حاوی اطلاعاتی است که از DNA کپی شده و در ساخت پروتئین ها نقش دارد.
بیشتر ویروس ها و سایر عوامل بیماری زا حاوی DNA یا RNA هستند.
بر خلاف بسیاری از آزمایش های دیگر، آزمایش های PCR می توانند شواهدی از بیماری را در اولین مراحل عفونت پیدا کنند. آزمایش های دیگر ممکن است متوجه نشانه های اولیه بیماری نشوند زیرا ویروس ها، باکتری ها، یا عوامل بیماری زای دیگر ، به اندازه ی کافی در نمونه وجود ندارد، یا بدن شما زمان کافی برای توسعه پاسخ پادتنی ، نداشته است. پادتن ها پروتئین هایی هستند که توسط سیستم ایمنی بدن شما برای حمله به مواد خارجی مانند ویروس ها و باکتری ها ساخته می شوند. آزمایش های PCR زمانی می توانند بیماری را تشخیص دهند که صرفاً مقدار بسیار کمی از عوامل بیماری زا در بدن شما وجود دارد.
در طی آزمایش PCR، مقدار کمی از مواد ژنتیکی در یک نمونه چندین بار کپی می شود. فرایند کپی سازی به عنوان تقویت شناخته می شود. اگر عوامل بیماری زا در نمونه وجود داشته باشند، تقویت،دیدن آن ها را بسیار آسان تر می کند.
نام های دیگر : polymerase chain reaction, rtPCR, reverse transcription PCR, qPCR, quantitative PCR, real-time PCR
از آزمایش PCR در چه مواردی استفاده می شود؟
از آزمایش های PCR در موارد زیر استفاده می شود:
- تشخیص برخی بیماری های عفونی
- شناسایی یک تغییر ژنتیکی که می تواند باعث بیماری شود
- پیدا کردن مقادیر کمی از سلول های سرطانی است که ممکن است در انواع دیگر آزمایش ها دیده نشود
آزمایش PCR چگونه کار می کند؟
آزمایش های PCR توسط موارد زیر ،کار می کنند:
- گرفتن نمونه ای از خون، بزاق، مخاط، یا بافت
- نمونه حاوی DNA شما و احتمالا DNA یک عامل بیماری زا یا سلول سرطانی خواهد بود.
- نمونه در یک ماشین خاص قرار داده می شود. آنزیمی به نام پلیمراز به نمونه اضافه می شود. این امر باعث می شود که نمونه کپی تولید کند.
- فرایند کپی کردن چندین بار تکرار می شود. پس از حدود یک ساعت ، میلیاردها نسخه ساخته می شود. اگر ویروس یا عامل بیماری زا وجود داشته باشد، بر روی ماشین نشان داده خواهد شد.
ویروس های خاصی از جمله COVID-19 به جای DNA از RNA ساخته شده اند. برای این ویروس ها، RNA باید قبل از کپی کردن به DNA تغییر کند. این فرایند رونویسی معکوس PCR (rtPCR) نامیده می شود.
PCR و rtPCR وجود عامل بیماری زا را بررسی می کنند. نوع دیگری از PCR معروف به PCR کمّی (qPCR) ،میزان عوامل بیماری زا در نمونه را اندازه گیری می کند. qPCR می تواند همزمان با PCR یا rtPCR انجام شود.
در طول آزمایش PCR چه اتفاقی می افتد؟
راه های مختلفی برای دریافت نمونه برای تست PCR وجود دارد. روش های رایج شامل آزمایش خون و سواب بینی است.
در طول آزمایش خون، یک متخصص مراقبت های بهداشتی با استفاده از سوزن کوچک، نمونه خون را از ورید بازویی شما خواهد گرفت. پس از وارد شدن سوزن، مقدار کمی خون در یک لوله آزمایش یا ویال جمع آوری خواهد شد. ممکن است هنگام ورود یا خروج سوزن ، اندکی احساس سوزش کنید. این کار معمولاً کمتر از پنج دقیقه طول می کشد.
سواب بینی ممکن است از قسمت جلویی بینی (anterior nares) گرفته شود. همچنین ممکن است از انتهای بینی گرفته شود ، در یک روش شناخته شده تحت عنوان nasal mid-turbinate (NMT) swab , یا از نازوفارینکس (بالاترین بخش بینی و گلو) . در برخی موارد، یک ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی از شما خواهد خواست که anterior nares test یاswab NMT را خودتان انجام دهید.
در طول anterior nares test ، شما ابتدا سر خود را به عقب خم می کنید. سپس شما یا ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی:
- به آرامی یک سواب را در داخل سوراخ بینی خود قرار دهید
- سواب را بچرخانید و به مدت ۱۰ تا ۱۵ ثانیه ثابت نگه دارید
- سواب را بردارید و آن را وارد سوراخ دوم بینی خود کنید
- همان تکنیک را اجرا کنید
- سواب را بردارید
در طول NMT swab، شما ابتدا سر خود را به عقب خم می کنید. سپس شما یا ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی:
- به آرامی سواب را بر روی پایین سوراخ بینی خود هل دهید تا زمانی که احساس کنید متوقف شده است
- سواب را به مدت ۱۵ ثانیه بچرخانید
- سواب را بردارید و آن را وارد سوراخ دوم بینی خود کنید
- همان تکنیک را اجرا کنید
- سواب را بردارید
در طول swab nasopharyngeal :
- سر خود را به عقب خم کنید
- ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی، یک سواب را به سوراخ بینی شما را وارد می کند تا زمانی که به نازوفارینکس (بخش بالایی گلو) شما برسد.
- سواب را می چرخاند و آن را خارج می کند.
آیا برای آماده شدن برای آزمایش PCR باید کاری انجام دهم؟
شما هیچ آمادگی خاصی برای تست PCR نیاز ندارید.
آیا خطری برای انجام آزمایش PCR وجود دارد؟
خطر بسیار کمی برای آزمایش خون وجود دارد. ممکن است درد یا کبودی اندکی در نقطه ای که سوزن وارد شده است، داشته باشد، اما بیشتر علائم به سرعت از بین می روند.
سواب بینی ممکن است گلوی شما را غلغلک دهد یا باعث سرفه شود. سواب نازوفارینژیال ممکن است ناراحت کننده و باعث سرفه و یا عق زدن شود. همه این اثرات موقتی است.
آیا مورد دیگری وجود دارد که نیاز است در مورد آزمایش PCR بدانم؟
آزمایش PCR روشی دقیق و مطمئن برای شناسایی بسیاری از بیماری های عفونی است و از آنجا که آن ها اغلب قادر به تشخیص، قبل از رخ دادن علائم عفونت هستند, نقش بسیار مهمی در جلوگیری از گسترش بیماری ها دارند.
