تعریف:
حسابرسی فرایند منظم و سیستماتیک جهت جمع آوری و ارزیابی بی طرفانه شواهد درباره ادعاهای مدیریت در ارتباط با فعالیت ها و وقایع اقتصادی است.
هدف:
- تعیین نمودن درجه انطباق ادعاها یا اظهارات با معیارهای قابل قبول
- گزارش نتایج به افراد ذینفع
در ارتباط با این تعریف لازم است با اصطلاحات زیر آشنا شویم:
۱)فرایند منظم و سیستماتیک: به این موضوع اشاره دارد که فعالیت حسابرسی بر اساس یک برنامه ریزی انجام می شود و دارای هدف و مراحل رسیدن به هدف می باشد.
۲)جمع آوری و ارزیابی بی طرفانه شواهد: یعنی این که فرایند حسابرسی بر محور جمع آوری شواهد متمرکز بوده و ارزیابی نتایج حاصل از آن بدون جهت گیری نسبت به اشخاصی است که این ادعاها را اظهار کرده اند.
۳)ادعاهای مدیریت در ارتباط با فعالیت ها و وقایع اقتصادی: یعنی این که موضوع مورد رسیدگی حسابرس یک سری ادعا (اظهارات)مدیریت در ارتباط با فعالیت ها و وقایع اقتصادی می باشد.
۴)معیار های قابل قبول: بر اساس آنها حسابرس شواهد را ارزیابی نموده و بر پایه آنها اظهار نظر می نماید.
۵)گزارش نتایج به افراد ذینفع: یعنی این که نتایج حاصل از شواهد باید به افراد ذینفع گزارش شود.
مراحل تکامل :
- تغییر هدف از کشف تقلب به تعیین مطلوبیت ارائه صورت های مالی
- افزایش مسئولیت حسابرسان در برابر اشخاص ثالث،مانند:بانک ها،اعتباردهندگان،سرمایه گذاران،سرمایه گذاران،بورس اوراق بهادارو…
- تغییر روش های اجرایی عملیات از بررسی کامل تمام معاملات به استفاده از فنون نمونه گیری
- تشخیص ضرورت شناخت و ارزیابی سیستم کنترل داخلی برای تعیین میزان آزمون ها و نمونه گیری
- ایجاد روش های جدید و استفاده از کامپیوتر به عنوان ابزاری برای اجرای حسابرسی
- افزایش تقاضا برای افشای به موقع اطلاعات
حسابرس مستقل: فردی است که به دعوت صاحبان سهام و یا اشخاص حقیقی یا حقوقی ذینفع و یا به حکم قانون، حساب های مورد نظر را رسیدگی می کند. سپس گزارش خود را کتبا به دعوت کننده یا هر شخص حقیق یا حقوقی که او تعیین نموده است ، ارائه می دهد.
بازرس قانونی: فردی است که طبق مقررات قانون تجارت،توسط مجمع عمومی صاحبان سهام تحت شرایط خاصی تعیین می شود.بازرس قانونی علاوه بر صورت های مالی، نسبت به گزارش فعالیت های هیئت مدیره نیز اظهار نظر می کند. بازرس قانونی موظف است،کلیه گزارشات وقوع جرم را صرفا به مجمع عمومی صاحبان سهام ارائه دهد.
انواع:
۱)حسابرسی صورت های مالی: با این هدف انجام می شود که مشخص گردد آیا صورت های مالی ارائه شده یعنی : ترازنامه،صورت سود و زیان،صورت جریان وجوه نقد و یادداشت های توضیحی با معیارهایی که از قبل تعیین شده تطابق دارند یا خیر.
مبنا و معیار حسابرس برای سنجش مطلوبیت ارائه صورت های مالی،استانداردهای حسابداری است.استفاده کنندگان آن،معمولا مدیریت،سرمایه گذاران،بانک ها،اعتبار دهندگان و سازمان های دولتی می باشند.
۲)حسابرسی رعایت:به بررسی میزان انطباق اطلاعات مالی با قوانین وضع شده،ضوابط،دستورالعمل ها و بخشنامه ها می پردازد.رسیدگی اظهارنامه مالیاتی توسط مقامات مالیاتی،رسیدگی های بازرسان اداره بازرسی بانک ها،نمونه هایی از این نوع می باشند.
۳)حسابرسی عملیاتی:عبارت است از فرایند ارزیابی کارایی،اثر بخشی و صرفه اقتصادی عملیات سازمان و گزارش نتایج ارزیابی همراه با پیشنهاد های عملی به مدیریت جهت اصلاح بهبود عملیات.به عبارت دیگر،بررسی قسمت های خاصی از سازمان به منظور سنجش نحوه عمل آنها می باشد.
شامل ۳ مولفه اصلی نیز هست که عبارتند از :
کارایی:یعنی میزان موفقیت در بهترین استفاده از منابع موجود.
اثربخشی:یعنی میزان موفقیت در رسیدن به هدف های تعیین شده.
صرفه اقتصادی:یعنی تلاش در جهت حداقل کردن هزینه تحصیل و استفاده از منابع سازمان با حفظ کیفیت مناسب.
منبع:اسکندری،جمشید.حسابرسی ۱. ۱۳۹۸.
