نانو تکنولوژی

نانو یک میلیاردم متر است و نام آن ازریشه یونانی «نانس» به معنی کوتوله می‌آید. خواص فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی ماده تبدیل شده به ابعاد نانو نسبت به خواص آن در ابعاد ماکرویی کاملا” متفاوت است.

نانوفناوری به معنای توانایی کارکردن در مقیاس اتمی، مولکولی و فراتر از آن در ابعاد بین ۱ تا ۱۰۰ نانومتر، با هدف دخل و تصرف در چگونگی آرایش اتم‌ها برای رسیدن به بازدهی بیشتر مواد می‌باشد. در واقع تکنولوژی درقرن گذشته در هرچه ریزتر کردن دانه های بزرگتر پیشرفت چشمگیری داشت در حالیکه درقرن حاضر مسیر عکس را طی می کند، یعنی مواد مادون ریز را باید ترکیب کرد تا دانه های بزرگتر کارآمد به وجود آ ورد . نانو در صنایع پزشکی و نظامی کاربردهای چشم گیری دارد

نقطه شروع و توسعه فناوری نانو به طور دقیق مشخص نیست اما اولین مطالعه درمورد کاربردهای این فناوری، در سال۱۹۵۹ توسط ریچارد فاینمن تحت عنوان قابلیت‌های فناوری نانو در آینده منتشر گردید. فاینمن که بعدها جایزه نوبل را در فیزیک دریافت کرد درآن سال در یک مهمانی شام که توسط انجمن فیزیک آمریکا برگزار شده بود، سخنرانی کرد و ایده فناوری نانو را برای عموم مردم آشکار ساخت. عنوان سخنرانی وی «فضای زیادی در سطوح پایین وجود دارد» بود.
سخنرانی او شامل این مطلب می شد که می‌توان تمام دایره‌المعارف بریتانیا را بر روی یک سنجاق نگارش کرد. یعنی ابعاد آن به اندازه۲۵۰۰۰/۱ابعاد واقعیش کوچک می شود. او همچنین از دوتایی‌کردن اتم‌ها برای کاهش ابعاد کامپیوترها سخن گفت و توسعه بیشتر فناوری نانو را پیش‌بینی نمود. پیش بینی که امروزه به واقعیت تبدیل شده است. به طوریکه در چند سال گذشته بازارهای چند میلیارد دلاری برپایه نانوتکنولوژی کسترش یافته اند.

 در حال حاضر حدود ۳۰ کشور دنیا با ۴۵۰ شرکت تحقیقاتی- تجاری در سراسر جهان و ۲۷۰ دانشگاه در اروپا، آمریکا و ژاپن با بودجه ای هنگفت، سرگرم انجام تحقیقات در عرصه نانو تکنولوژی هستند و پیش بینی شده در ۱۰ سال آینده بازار هزار میلیارد دلاری محصولات نانو شکل بگیرد.

روز اول اسفند ۱۳۷۹ مرحوم دکتر ابتکار، مشاور رئیس جمهور وقت، در نامه‌ای به رئیس جمهور، مطرح شدن موضوعی جدید با عنوان فناوری نانو را به ایشان اطلاع می‌دهند و می‌خواهند که این موضوع بررسی شود.
نامه به دفتر همکاری‌های فناوری ریاست جمهوری ارجاع می‌شود و یک تیم از کارشناسان این دفتر، مسئول مطالعه و بررسی کم و کیف این موضوع می‌شوند، با تشکیل این کمیته، سایت فارسی فناوری نانو و چاپ یک خبرنامه آغاز می‌شود و فعالیت ترویجی برای مخاطبان مختلف کلید می‌خورد تا جاییکه در تاریخ ۱۶/۶/۱۳۸۲ ستاد ویژه توسعه فناوری نانو به ریاست معاون رئیس جمهور و عضویت وزارت‌خانه‌های امور اقتصاد و دارایی، بهداشت درمان وآموزش پزشکی، جهاد کشاورزی، صنایع و معادن، علوم تحقیقات و فناوری، رئیس سازمان وقت مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، رئیس دفتر همکاری‌های فناوری ریاست جمهوری و تعدادی از مدیران و محققان تشکیل می‌شود.
تلاش برای ارتقای رتبه علمی ایران در زمینه فناوری نانو از همان ابتدای تشکیل ستاد فناوری نانو آغاز می‌شود. در اولین آمارها مشخص می‌شود که در سال ۲۰۰۰، با مقاله مرتبط با فناوری نانو در رتبه شصتم دنیا قرار داشته ایم.
سال ۱۳۸۰ ما با انتشار ۱۷ مقاله به رتبه پنجاه و دوم جهان می‌رسیم. در سال‌های ۸۱ و ۸۲ نیز ما هر سال ۳۰ مقاله مرتبط با نانو داریم و رتبه‌ی ایران در این سال‌ها به ترتیب ۴۸ و ۵۱ است.از ابتدای سال ۸۴، برنامه‌ی حمایت‌های تشویقی، محققان دانشگاه‌های کشور را به تحقیق و پژوهش در زمینه فناوری نانو سوق می‌دهد و انتشار مقالات ایران، روندی صعودی می‌گیرد. در این سال ۱۳۲ مقاله از ایران در مجلاتISI چاپ می‌شود و ایران را به رتبه ۳۶ دنیا می‌رساند .در سال ۸۵، تعداد مقالات ایران تقریباً دو برابر می‌شود و با ۲۸۱ مقاله، به جایگاه ۳۱ دنیا می‌رسد. این روند در سال‌های بعد نیز تداوم می‌یابد. به طوری که در سال ۸۶ ، محققان ما با ۴۶۵ مقاله جایگاه ۲۵ دنیا را کسب می‌کنند و فاصله‌ی خود را با کشورهای منطقه افزایش می‌دهند.
در پایان ماه آگوست ۲۰۰۹ یعنی شهریور ۱۳۸۸، محققان کشورمان توانستند از نظر تعداد مقالات علمی به جایگاه پانزدهم دنیا برسند. در سال ۲۰۱۵ رتبه هفتم و در سال ۲۰۱۶ در رتبه ششم تولید علم در حوزه فناوری نانو بایستد.

آمارها نشان می‌دهد قاره آسیا و اقیانوسیه سهم ۵۳ درصدی در تولید علم جهانی نانو را بر عهده دارد و بعد از آن قاره اروپا قرار داد که سهم ۲۸ درصدی تولید علم در دنیا را در اختیار دارد.